فهرست مطالب
مقدمه الف) طرح موضوع
ب) اهداف و فرضیات
ج) روش تحقیق
بخش اول: مفاهیم، مبانی و تاریخچه حقوق میراث فرهنگی
فصل اول: مفاهیم و مبانی 2
مبحث اول: مفاهیم 2
1ـ مفهوم فیلولوژیك (زبان شناسانه) 2
2ـ میراث فرهنگی به مفهوم عام 4
3ـ میراث فرهنگی به مفهوم خاص (میراث فرهنگی معنوی) 8
4ـ تعریف میراث فرهنگی در قوانین ایران 11
5ـ تعریف میراث فرهنگی در كنوانسیون‌های بین‌المللی 13
مبحث دوم: مبانی 18
1ـ مبانی ارزشی 18
2ـ مبانی قانونی 24
3ـ مبانی حفظ، پژوهش و معرفی میراث فرهنگی 26
فصل دوم: تاریخچه 31
مبحث اول: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی 31
1ـ پیشینه قراردادی 31
2ـ پیشینه سازمانی 36
مبحث دوم: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران 41
1ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران قبل از انقلاب اسلامی 41
2ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب اسلامی 50

بخش دوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران
فصل اول: میراث فرهنگی در قوانین و مقررات ایران 61
مبحث اول: میراث فرهنگی در قوانین بنیادی 61
1ـ میراث فرهنگی در قانون اساسی 61
2ـ میراث فرهنگی در قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی 65
3ـ میراث فرهنگی در قوانین شهری 68
4ـ میراث فرهنگی در قوانین و مقررات مالی 75

عنوان صفحه

مبحث دوم: ضوابط حفاظتی ناظر بر میراث فرهنگی 81
1ـ حفاری 82
2ـ ورود و صدور 87
3ـ خرید و فروش 92
فصل دوم: حمایت دولت از میراث فرهنگی 97
مبحث اول: سازمان‌های حامی 97
1ـ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری 98
2ـ پژوهشگاه میراث فرهنگی 101
3ـ مركز آموزش عالی 103
4ـ انجمن‌های میراث فرهنگی 105
مبحث دوم: ثبت میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی 107
1ـ ثبت آثار غیر منقول 108
2ـ ثبت آثار منقول 114
مبحث سوم: پیوستن به معاهدات و سازمان‌های بین‌المللی 117
1ـ الحاق به معاهدات بین المللی 117
2ـ عضویت در سازمان‌های بین‌الملی 120

بخش سوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی
فصل اول: معاهدات بین‌المللی 123
مبحث اول: كنوانسیون حمایت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه (1954 یونسكو) 123
1ـ موضوع و دامنة شمول 123
2ـ روش‌های حمایت از اموال فرهنگی 125
3ـ قلمرو اجرایی كنوانسیون 130
4ـ تشكیل كمیته مشورتی ملی 133
مبحث دوم: كنوانسیون اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از ورود و صدور و انتقال مالكیت غیر قانونی اموال فرهنگی (1970) 134
1ـ موضوع و دامنة شمول 134
2ـ مقررات شكلی و اجرایی 136

عنوان صفحه

3- تعهدات دول عضو كنوانسیون 138
مبحث سوم: كنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (1972) 142
1ـ موضوع و دامنة شمول 142
2ـ ابعاد حمایت از میراث فرهنگی 145
3ـ مقررات شكلی و اجرایی 150
فصل دوم: سازمان‌های بین‌المللی 152
مبحث اول: شورای بین‌المللی موزه‌ها ( ایكوم) 152
1ـ تعریف و اهداف 152
2ـ عضویت در ایكوم 154
3ـ اركان ایكوم 155
مبحث دوم: مركز بین‌المللی مطالعه، مرمت و حفاظت از اموال فرهنگی (ایكروم) 163
1ـ تعریف و اهداف 163
2ـ عضویت در ایكروم 163
3ـ اركان ایكروم 164
مبحث سوم: شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های فرهنگی (ایكوموس) 168
1ـ تعریف و اهداف 168
2ـ عضویت در ایكوموس 169
3ـ اركان ایكوموس 170
نتیجه‌گیری 176
كتابنامه 182


كتابنامه؛
الف) منابع فارسی:
1) كتب
1- قرآن مجید
2- بندرریگی، محمد،فرهنگ لغت عربی به فارسی،تهران، انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ دوم،1382
3- بوزیه، لوكوز، چهارمین كنگره بین‌المللی معماری مدرن، ترجمه محمد منصور فلامكی، انتشارات دانشگاه تهران، خرداد 1355.
4- پازوكی، ناصر، اهمیت مطالعه تاریخ و آثار و احوال گذشتگان از دیدگاه اسلام، آموزش میراث فرهنگی، چاپ اول، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، 1376.
5- پرز دكوئه‌یار، خاویر، تنوع خلاق ما، انتشارات یونسكو، 1998.
6- توحیدی فائق، تعریف فرهنگ و تمدن و میراث فرهنگی، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، چاپ اول، 1376.
7- جعفری لنگرودی، محمدجعفر، فلسفه فرهنگ و هنر، تهران، انتشارات گنج دانش، تابستان 1370.
8- حجت،مهدی، میراث فرهنگی در ایران (سیاست‌ها برای كشور اسلامی)، تهران،انتشارات سازمان میراث فرهنگی، چاپ اول، 1380
9- حییم،سلیمان، فرهنگ بزرگ انگلیسی به فارسی، تهران، انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ دوازدهم،1378
10- ضیایی بیگدلی، محمد رضا، حقوق جنگ، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی ، چاپ اول، 1376.
11- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، جلد اول ، تهران، انتشارات سپهر ، چاپ سیزدهم، 1377.
12- مدنی، سید جلال‌الدین، حقوق اساسی و نهادهای اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران انتشارات علامه طباطبائی، چاپ چهارم، 1375.
13- مصفا، نسرین و دیگران، راهنمای سازمان میراث فرهنگی ملل متحد، جلد دوم، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چاپ اول، 1374.
14- منصور زاده، یوسف، پیدایش حیات و فرهنگ، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، چاپ اول، 1376.
15- موسوی، سید احمد، جنگ تحمیلی و میراث فرهنگی، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، 1370.
16- موسی، سید محمود، تاریخچه مطالعات و شناخت میراث فرهنگی در ایران، تهران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور ، چاپ اول، 1376.
17- نوربها، رضا، نگاهی به قانون مجازات اسلامی، تهران، نشر میزان، چاپ اول، 1370.
18- نیرنوری، عبدالمجید، سهم ارزشمند ایرانیان در تمدن جهان، تهران، انجمن مفاخر فرهنگی، چاپ اول، 1375.

2) قوانین و مقررات
1- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358 با اصلاحیه 1368.
2- قانون اساسی چین مصوب 1982.
3- قانون اساسی سوریه .
4- قانون اساسی كانادا مصوب 1982.
5- قانون اساسی كره جنوبی.
6- قانون اجازه قبول عضویت قطعی ایران به سازمان تربیتی 7 علمی و فرهنگی ملل متحد مصوب 1327.
7- قانون اخذ بیت ریال عوارض از هر تن سیمان به نفع انجمن آثار ملی مصوب 1346.
8- قانون اراضی شهری مصوب 1366.
9- قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی كشور مصوب 1367.
10- قانون استفاده مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی از معافیت‌های گمركی مصوب 1350.
11- قانون اصلاح بند «ج» لایحه قانونی راجع به كاخ‌ها نیاوران و سعدآباد و نحوه ارزیابی و نگهداری اموال مربوطه و الحاق 4 تبصره به آن مصوب 1360.
12- قانون الحاق ایران به پروتكل دوم كنوانسیون 1945 لاهه در خصوص حمایت ازاموال فرهنگی در صورت بروز مخاصمه مسلحانه مصوب 1380.
13- قانون الحاق ایران به كنوانسوین اتخاذ تدابیر لازم برای ممنوع كردن و جلوگیری از ورود، صدور و انتقال مالكیت غیر قانونی اموال فرهنگی مصوب 1353.
14- قانون الحاق ایران به كنوانسیون حمایت از اموال فرهنگی به هنگام جنگ مصوب 1337.
15- قانون الحاق ایران به كنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان مصوب 1353.
16- قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به كنوانسیون بین‌المللی كمك‌های متقابل اداری به منظور پیشگیری، تجسس و جلوگیری از تخلفات گمركی و پیوست شماره 11 آن مصوب 1376.
17- قانون الحاق یك تبصره به عنوان تبصره 2 به قانون الزام تخلیه ساختمان‌های وزارتخانه‌های فرهنگ و آموزش عالی و بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و مؤسسات وابسته و دانشگاه‌ها كه در اختیار سایر وزارتخانه و ارگان ‌ها می‌باشد مصوب 1376.
18- قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1368.
19- قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1379.
20- قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1383.
21- قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1373.
22- قانون بودجه كل كشور مصوب 1380.
23- قانون تأسیس سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیكی و اساسنامه آن مصوب 1370.
24- قانون تأسیس شورایعالی شهرسازی و معماری ایران مصوب 1351.
25- قانون تشكیل هیأت‌های امنا دانشگاه‌هها و مؤسسات آموزش علمی و پژوهشی مصوب 1367.
26- قانون تشكیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب 1357.
27- قانون تشكیل سازمان میراث فرهنگی كشور مصوب 1364.
28- قانون ثبت آثار ملی مصوب 1352.
29- قانون خرید اراضی و ابنیه و تأسیسات برای حفظ آثار تاریخی مصوب 1347.
30- قانون راجع به جلوگیری از انجام اعمال حفاری‌های غیر مجاز مصوب 1358.
31- قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب 1309.
32- قانون راجع به كاخ‌های نیاوران و سعد‌آباد و نحوه ارزیابی و نگهداری اموال مربوطه مصوب 1359.
33- قانون شهرداری مصوب 1334.
34- قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366.
35- قانون مجازات اخلال‌گران در نظام اقتصادی كشور مصوب 1369.
36- قانون مجازات اسلامی مصوب 1370.
37- قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1307.
38- قانون معافیت ابنیه و اماكنی كه در زمره آثار ملی به ثبت رسیده‌اند از پرداخت عوارض شهرداری مصوب 1371.
39- قانون معافیت ادارات دولتی ار پرداخت حق‌الثبت و نیم عشر اجرایی مصوب 1334.
40- قانون معافیت گمركی كالاهای دانشگاه‌های كشور مصوب 1344.
41- قانون نحوه خرید و تملك اراضی و املاك برای اجرای برنامه‌های عمومی، عمرانی و نظامی دولت مصوب 01358.
42- قانون نوسازی و عمران شهری مصوب 1347.
43- آیین‌نامه اجرایی بند 9 ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی كشور مصوب 1369.
44- آیین‌نامه اجرایی قانون ثبت املاك و اسناد كشور مصوب 1317.
45- آیین‌نامه اجرایی قانون خرید اراضی و ابنیه و تأسیسات برای حفظ آثار تاریخی مصوب 1351.
46- آیین‌نامه اجرایی قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب 1311.
47- آیین‌نامه اجرایی قانون زمین شهری مصوب 1367.
48- آیین‌نامه داخلی هیأت امنا پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی كشور مصوب 1375.
49- آیین‌نامه نحوه انتخاب و بر كناری و شرایط و حدود و اختیارات و وظایف امین یا هیأت امنا اماكن مذهبی و موقوفات مصوب 1365. 9- اساسنامه انجمن‌های میراث فرهنگی كشور مصوب 1373.
50- اساسنامه پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی كشور مصوب 1375.
51- اساسنامه مركز آموزش عالی میراث فرهنگی مصوب 1369.
52- مصوبه شورایعالی اداری در خصوص انتقال سازمان میراث فرهنگی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مصوب 1372.
53- مصوبه هیأت وزیران درباره ممنوعیت صدور هر گونه اشیاء عتیقه و هنری و زر و سیم مصوب 1358. 10- آیین‌نامه اجرایی بند «ج» ماده 166 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1380.

3) مقالات
1- بحرالعلومی، فرانك‌و دیگران، «موزه‌هادر منطقه‌های زلزله‌خیر» ، فصلنامه موزه‌ها، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، شماره 21، بهار و تابستان 1378.
2- پوربابایی، فرحناز، «نگهداری و حفظ میراث فرهنگی»، فصلنامه موزه‌ها، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، شماره 22، زمستان 1378.
3- جوهری، محمدرضا، «ایكوم و اجلاس هجدهم آن در ملبورن استرالیا»، فصلنامه موزه‌ها، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، شماره 22. زمستان 1378.
4- جی اوكیف، پاتریك، «سیاست‌ها و خط‌مشی‌های موز‌ها در خرید و تصاحب اشیاء فرهنگی و تاریخی و نقش كنوانسیون 1970 یونسكو در تبیین آنها»، ترجمه مصطفی رضا زادگان، فصلنامه موزه‌ها، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، شماره 21، بهار و تابستان 1378.
5- چراغچی، سوسن، «منشورهای بین‌المللی در حفاظت از میراث فرهنگی»، فصلنامه علمی، فنی و هنری اثر، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، شماره 32-31، 1379.
6- حقانی، مهری، «میراث فرهنگی زیر غبار فراموشی»، روزنامه ایران، سال هفتم، شماره 1863، چهارشنبه 3/5/1380.
7- شریفی نارانی، عباس، «استرداد اموال فرهنگی ایران»،فصلنامه میراث فرهنگی، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، سال دوم، شماره 4-3، پائیز 1370.
8- صمدی، یونس، «نگاهی به كنوانسیون 1954 در مورد حفاظت از میراث فرهنگی در زمان جنگ» فصلنامه علمی، فنی و هنری اثر، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، شماره 30-29، 1377.
9- كریمی، اصغر، «تلاش برای احیاء كمیته ملی ایكوموس ایران»، فصلنامه علمی، فنی و هنری اثر، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، شماره 32-31 ، 1379.
10- ملكی تبار، مجید، «نقش موزه‌ها در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی»، فصلنامه‌موزه‌ها، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، شماره 22 ، زمستان 1378.
11- نوربها، رضا، «بررسی قرارداد حمایت از اموال فرهنگی، مجله حقوقی»، انتشارات دفتر خدمات حقوقی جمهوری اسلامی ایران، شماره 16 و 17، 1380.
12- وحدتی، مهرداد، «موافقت نامه میراث جهانی»، فصلنامه موزه‌ها، انتشارات سازمان میراث فرهنگ كشور، شماره 21، بهار و تابستان 1378.
13- یوكیلتو، یوكا، «استانداردها، اصول و منشورهای بین‌المللی حفاظت»، ترجمه سوسن چراغچی، فصلنامه موزه‌ها، انتشارات سازمان میراث فرهنگی كشور، شماره 21 ، بهار و تابستان 1378.
4) رسالات
1- زحمتكش لاشیدانی، مجید، حفاظت از میراث فرهنگی و حقوق بین‌المللی، رساله كارشناسی ارشد، مجتمع آموزش عالی قم، سال تحصیلی 81.
2- شكرامرجی، ایوب، حمایت كیفری از میراث فرهنگی در حقوق ایران، رساله كارشناسی ارشد، مجتمع آموزش عالی قم، سال تحصیلی 79.
3- عبدالله كرمی، هاشم، بررسی بزه قاچاق اشیاء عتیقه در قوانین و مقررات ایران، رساله كارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، سال تحصیلی 73.
4- كامیار، غلامرضا، حمایت كیفری از آثار مذهبی، ملی و تاریخی، رساله كارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، سال تحصیلی 74.

د: اسناد بین المللی
1- كنوانسیون اتخاذ تدبیر برای ممنوع كردن و جلوگیری از ورود، صدور و انتقال مالكیت غیر قانونی اموال فرهنگی مصوب 1970.
2- كنوانسیون بین‌المللی كمك‌های متقابل اداری به منظور پیشگیری. تجسس و جلوگیری از تخلفات گمركی و پیوست شماره 11 آن، مصوب 1977.
3- كنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب مصوب 2001.
4-كنوانسیون حمایت از اموال فرهنگی به هنگام جنگ و ملحقات آن مصوب 1954.
5-كنوانسیون حمایت ازمیراث فرهنگی و طبیعی جهان مصوب 1972
6- اساسنامه ایكروم مصوب 1993.
7- اساسنامه ایكوم مصوب 1995.
8- اساسنامه ایكوموس مصوب 1945.
9- اساسنامه یونسكو مصوب 1945.
10- پروتكل دوم كنوانسیون 1954 مصوب 1999.
11- قطعنامه شماره 11-2-1987 كنفرانس عمومی یونسكو
12- آیین‌نامه داخلی كمیته مشورتی ملی موضوع قطعنامه دوم از كنوانسیون راجع به حفاظت اموال فرهنگی در زمان جنگ.

ب) منابع انگلیسی:
1) منابع اصلی:
1- Black, Henry Cambell, Blacks law, dictionary, second edition, U.S.A west publlicatio,
2- ICCROM. 1983. [The Unesco, ICCROM & ICOMOS] international Meeting of Coordinators of Training in Architectural Conservtion/ Reunion internationale des coordinateurs pour la formation en conservation architecturale. Rome, 2-4 December 1982 [In English and French] Rome: ICCROM.
3- ICOMOS 1971. The Venice Charter. [International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sistes.] Adopted at The Monument for the Man, the 2 International Congress of Restorantion, Venice, 25-31 May 1964. Padova, Italy: Marsilio Editori on behalf of ICOMOS.
4- ICOMOS. 1987. The International Charter for the Conservation of Historic Towns and Urban Areas. Adopted at Old Cultures in New Worlds, The [ICOMOS] 8 General Assembly and International Symposium, Washington D.C., 10-15 Octoder 1987. Washington, D.C.: ICOMOS.
5- UNESCO. 1972. Convention concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage.

ب- منابع فرعی:
1 www.ICOM agincies.com
2- www.building conseration.com
3- www.achp.gov/ iccrom.html
4- www.cotac.org.uk/artides/ organisation/iccrom2.html(about Iccrom)